Even voorstellen…

Kaart ‘Bedrijventerreinen na 1960’

Emmeloord werd in 1942 gesticht als regionaal verzorgingscentrum voor de Noordoostpolder. Het houten werkkamp Dorp A werd in 1942 geopend. Van hieruit werd de stad gebouwd. In 1947 liggen meerdere werkkampen in het gebied tussen de drie vaarten, het gebied dat we het oorspronkelijke plangebied noemen. Een deel van de werkkampen lag aan de Noordoever van de Urkervaart en werd het bedrijventerrein met de toepasselijke naam ‘Bouwerskamp’. Dit terrein werd ook wel de Bouwbuurt genoemd. Ten zuiden van de Urkervaart werd een industrieterrein getekend en gebouwd. De polderdorpen ontwikkelden zich langzamer dan gepland. Emmeloord ontwikkelde zich juist sneller.
De snellere groei had te maken met een veel snellere mechanisatie en schaalvergroting in de landbouw, waardoor er minder boerenarbeiders nodig waren. De stad ontwikkelde meer voorzieningen, winkels en bedrijven en bood zo werk- en woongelegenheid aan meer mensen dan in het oorspronkelijke plan was voorzien. Dit betekende dat de bedrijvigheid snel groeide. Emmeloord heeft nu drie samenhangende bedrijventerreinen:

Binnenstedelijk: Bouwerskamp
Aanleg voor 1960. Het bedrijventerrein Bouwerskamp maakt deel uit van het oorspronkelijke plan van voor 1960. Het is voor de volledigheid meegenomen in de opsomming en de beschrijving van de typische kenmerken in het hoofdstuk ‘Historie – ontwerpgedachten’.
Zuidflank: Zuidervaart – Nagelerweg – A6
Aanleg van het eerste deel vond plaats voor en na 1960 langs de Urkervaart en rond de insteekhavens. Dit heet Zuidervaart.
Het terrein bestaat uit de volgende deelgebieden:
1. 1. De Zuidervaart, deels na 1960, deels jaren negentig (grootschalige detailhandelsvestigingen in het zuidoosten tot aan de Randweg).
  2. De Nagelerweg, ten Zuiden van de Randweg (aanleg in de jaren zeventig en tachtig).
  3. Het bedrijvenpark A6 (aanleg van recente datum en in ontwikkeling).
Oostflank: Zwolse Vaart-De Munt-Ecopark
Aanleg eerste deel na 1960. Dit heet Zwolse Vaart.
Het terrein bestaat uit de volgende deelgebieden:

1. 1. De Zwolse Vaart (na 1960).
  2. De Munt (na 1998 en in ontwikkeling).
  3. Het Ecopark (aanleg van recente datum).


Luchtfoto Emmeloord met de kampen, 1947 (bron: http://www.emmeloord.info ).

Luchtfoto Emmeloord 1952 (bron: http://www.emmeloord.info ).	Kaart bedrijventerreinen Zuidervaart – Nagelerweg – A6 1. Het bedrijventerrein Zuidervaart wordt begrensd door de Zuidervaart, de Urkervaart, de Nagelerweg en de Randweg. 2. Het bedrijventerrein Nagelerweg wordt begrensd door de Nagelerweg, de A6, De Zuidervaart, de Urkervaart en de bedrijven van de eerste generatie. 3. Het bedrijvenpark A6 wordt begrensd door de A6, de Nagelerweg, de Hannie Schaftweg (N717) en het landschap.

Bedrijventerreinen Zuidervaart – Nagelerweg – A6

De hoofdontsluiting van deze drie samenhangende bedrijventerreinen vindt plaats via twee aansluitingen op de Hannie Schaftweg aan de westzijde en de aansluitingen op de Nagelerweg aan de oostzijde. De bedrijventerreinen zijn goed bereikbaar voor auto- en vrachtverkeer. Dit werkgebied is ook bereikbaar met openbaar vervoer (bus). Zowel aan de Nagelerweg als aan de Randweg zijn haltes aanwezig.

Zuidervaart
De bedrijventerreinen Zuidervaart – Nagelerweg – A6 zijn gefaseerd aangelegd. Dit is terug te zien in de ruimtelijke structuur en inrichting. Het terrein bestaat grofweg uit drie delen. Het meest noordelijk gelegen deel van het bedrijventerrein – Zuidervaart – is het oudst. Ze is aangelegd vanaf de jaren zestig, nadat de Bouwerskamp grotendeels was gevuld.
Bepalend voor de ruimtelijke structuur van de Zuidervaart is de ligging aan de Urkervaart en de twee insteekhavens die in dit deelgebied aanwezig zijn. Deze insteekhavens worden nauwelijks meer gebruikt voor transport of overslag. Wel liggen er woonschepen.
Deelgebied Zuidervaart is bereikbaar via de Nagelerweg. Aan de zijde van de Nagelerweg heeft de openbare ruimte een ruime maat, met veel groen. Dit deel van het plangebied wordt gebruikt voor maatschappelijke functies, zoals een school (het Zuyderzeecollege) en een vereniging. In het zuidoostelijke deel van Zuidervaart bevinden zich een aantal grootschalige detailhandelsvestigingen, zoals meubelwinkels, beddenwinkels en bouwmarkten.
Deze bebouwing is eind jaren negentig van de vorige eeuw opgericht. Deelgebied Zuidervaart wordt globaal begrensd door de Urkervaart in het noorden, de Nagelerweg in het oosten, de Randweg in het zuiden en de Zuidervaart in het westen.


Blik vanuit de Bouwerskamp naar de Zuidervaart (bron: onbekend)	Urkervaart met links bedrijventerrein Zuidervaart en rechts Bouwerskamp met de op de voorgrond de voormalige schippersbeurs

Nagelerweg

Ten zuiden van de Randweg ligt het tweede deel van de bedrijventerreinen Zuidervaart – Nagelerweg – A6. Dit deel, ‘Nagelerweg’ genaamd, is aangelegd in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. De wegenstructuur is zodanig ontworpen dat zich bedrijven met verschillende grootte kunnen vestigen. Langs de hoofdwegen (Randweg, Assemblageweg, Transportweg, Gildenweg) bevinden zich de grotere bedrijfspercelen. In verband met de toegenomen vraag naar kleinere bedrijfspercelen, zijn in de jaren tachtig een aantal extra wegen aangelegd. Conform de geldende bestemmingsplannen heeft de bedrijfsbebouwing een hoogte van maximaal 12 meter. De wegen in dit deelgebied worden aan beide zijden begeleid door een grasstrook van 5 meter breed. Aan de zijde van de Nagelerweg is in de groenstrook een dubbele bomenrij geplaatst.


Bedrijventerrein Nagelerweg, Werktuigenweg	Bedrijvenpark A6, aanzicht vanaf de rijksweg A6

Bedrijventerrein Nagelerweg, Randweg

Bedrijvenpark A6
Het derde deelgebied dat kan worden onderscheiden, is Bedrijvenpark A6. Dit gedeelte is het meest recent aangelegd. De openbare ruimte is net als op de terreinen van de Zuidervaart en de Nagelerweg ruim opgezet en volgt grotendeels de polderverkaveling. De bebouwing is divers in kleur en volume en vertoont een beperkte samenhang. Er is weinig ruimte tussen de bebouwing en de A6 en ook is er beperkte ruimte tussen de Hannie Schaftweg en de bebouwing. Aan de zijde van de A6 en de Hannie Schaftweg is bebouwing toegestaan met een hoogte van 15 meter en incidenteel van 18 meter. Dit laatste om accenten in en aan de bebouwing toe te staan.

Bedrijventerrein A6, Verlengde Gildenweg. De openbare ruimte is
ruim opgezet en volgt grotendeels de polderverkaveling

Structuur bedrijventerrein Zuidervaart, Nagelerweg, A6
Het plangebied kent een sterke samenhang in structuur. De opzet van de verkaveling is recht en hoekig en sluit aan op de polderverkaveling. De hoofdstructuur wordt gedragen door de groene polderstraten.
Deze straatprofielen zijn breed, groen en langgerekt en benadrukken door hun inrichting het functionele karakter van de polder en de bedrijventerreinen.

Gebouwen bedrijventerrein Zuidervaart, Nagelerweg, A6
Er is in dit plangebied een minder sterke samenhang in bebouwing.
Er zijn veel verschillende kleuren, materialen, gebouwvormen en gebouwhoogtes. De meeste gebouwen zijn robuust in massa en hoofdvorm, wat enige samenhang geeft.

Langs de Industrieweg staan bijzondere loodsen en bedrijfsgebouwen van de eerste generatie. Het zijn traditionele loodsen met betonnen spanten en bakstenen muurvlakken. Zoals bijvoorbeeld de Cebeco loods (Industrieweg 49-51) uit 1948 en het gebouw van de Landbouwcoöperatie CONOP uit 1948 van architect Postma (zie foto’s). Deze gebouwen geven dit deel van het werkterrein een eigen karakteristiek, die bijdraagt aan het verhaal van het ontstaan en de ontwikkeling van de bedrijventerreinen van Emmeloord.


	Gebouw CONOP, Industrieweg, architect Jan Diederik Postma (1890-1962) (bron: NAI)










Luchtfoto plattegrond bedrijventerrein Zuidervaart – Nagelerweg – A6

Op het terrein Nagelerweg zijn de materialen functioneel en hedendaags, nabij de snelweg moderner en hoogwaardiger. Langs de snelweg is het kleurgebruik en de vormentaal divers. Hier zijn de beeldkwaliteitseisen hoger, dit heeft echter niet geleid tot samenhang tussen de gebouwen. Elk gebouw vertelt een eigen verhaal. De snelheid waarmee auto-mobilisten het terrein passeren is hoog, waardoor de individuele gebouwen nauwelijks worden onderscheiden. De hoge dichtheid en variatie aan kleur, vorm en reclame-uitingen oogt daardoor rommelig. Er is veel aandacht uitgegaan naar de afzonderlijke gebouwen (elke gebouw een andere vorm, hoogte, kleur en reclame-uiting). Dit geeft het bedrijventerrein als geheel een minder krachtige uitstraling naar de (snel)weg. Het bedrijvenpark A6 sluit minder aan op het DNA van de polderstad.


Gebouwen en openbare ruimte Verlengde Gildenweg	Bedrijfsgebouwen aan de Randweg

Bedrijventerreinen Zwolsevaart – de Munt – Ecopark
De bedrijventerreinen Zwolse Vaart – de Munt – Ecopark liggen aan de overzijde van de Rijksweg A6 en worden aan de west- en zuidzijde begrensd door de A6 en de Zwolse Vaart. De oostgrens wordt gevormd door de Kuindertocht en de rondweg en aan de noordzijde wordt het plangebied begrensd door twee kavelsloten en een stukje van de Kuinderweg.
In 1998 werd voor de Munt een structuurvisie vastgesteld, met het voornemen het terrein over een langere periode van tien jaar gefaseerd uit te breiden. Het terrein biedt ruimte aan grootschalige en hoge bedrijfsloodsen. Er kan in principe tot 25 meter worden gebouwd en met ontheffing tot 35 meter. Daarnaast is er rekening gehouden met de komst van de Zuiderzeelijn, door een zone langs de A6 vrij te houden van bebouwing. Er is ook ruimte gehouden voor een representatief stationsgebied met kantoorlocaties in hoogbouw (bron: bestemmingsplan De Munt). De initiatieven om te komen tot een kantorenlocatie hebben het ten dele gehaald. De Munt omvat nu reguliere bedrijven, grootschalige bedrijven en een zoom van 4 hectare duurzaam bedrijvenpark aan de Zwolse Vaart, het ‘Ecopark Emmeloord’. Het plan kent specifieke kantoorbestemmingen nabij de hoek Marknesserweg – Kuinderweg.


De Munt, Kuinderweg	De Munt, Ecu

De bedrijventerreinen Zwolse Vaart – de Munt – Ecopark liggen aan de overzijde van de rijkswegA6. Het water
van de Zwolse Vaart, de rijksweg, polderwegen en het landschap vormen de begrenzing

Zwolse Vaart
De oudste bedrijfskavels op de bedrijventerreinen Zwolse Vaart – de Munt – Ecopark liggen langs de Zwolse Vaart en dateren uit 1968. Voor het bedrijventerrein Zwolse Vaart ontstond lag hier Kamp Zwolse Vaart. In dit kamp werden direct na de Tweede Wereldoorlog NSB-ers ondergebracht. Tot 1968 lagen hier ook de Centrale Magazijnen, van waaruit werd gewerkt aan de bouw van Emmeloord.


De Centrale Magazijnen aan de Zwolse Vaart met pont (1949) (bron: NLE)	De huidige bedrijven langs de Zwolse Vaart (Handelskade)

Ecopark
De uitgangspunten van ‘Ecopark Emmeloord’ waren ambitieus. Doelen waren het ontwikkelen van een harmonieus werk- en woonklimaat, het voorkomen van overbodige verspilling van materiaal en energie, het individueel en collectief bewust omgaan met vuilwater, energie en afval, door bijvoorbeeld het gezamenlijk gebruik van voorzieningen en installaties, gezamenlijke energie-inkoop. Een deel van deze ambities is waargemaakt.

Foto Ecopark langs de Zwolsevaart. Bron: Mercatus

Structuur bedrijventerreinen Zwolse Vaart – de Munt – Ecopark

De hoofdontsluiting van deze drie min of meer samenhangende bedrijventerreinen overlapt met de hoofdontsluiting van stad en polder. De entrees zijn daardoor tegelijkertijd stadsentrees en hoofdontsluiting van de bedrijventerreinen. De kavelopzet volgt de polderverkaveling (met uitzondering van Ecopark). De bedrijventerreinen kennen een afwisseling in reguliere en zeer grootschalige bedrijven. Er zijn veel open (tussen)ruimtes en er is sprake van een verdraaiing in de hoofdrichtingen van het terrein, die volgt uit de polderverkaveling. Hierdoor ogen de bedrijventerreinen voor de passant en gebruikers minder gestructureerd, dan de plattegronden zouden doen vermoeden. De oostelijke randweg is een hoofdweg en is gepland als structurerend element. Langs de weg is een brede groenzoom aangelegd met een wandelpad, een nieuwe groene mantel, passend bij de identiteit van Emmeloord. Er zijn geen directe entrees naar de kavels van het bedrijventerrein de Munt. Om langs de rondweg de bedrijven met hun voorzijde naar de hoofdwegenstructuur te richten werd over de volledige lengte van de rondweg een parallelweg geprojecteerd. De huidige Kuinderweg heeft de functie van interne hoofdontsluitingsroute en ontsluitingsroute van de stad in de richting van Kuinre.

Structuur De Munt
De structuurvisie voor het bedrijventerrein de Munt dateert uit 1998. De bedrijvigheid lag op dat moment geconcentreerd tussen de Zwolse Vaart en de Marknesserweg. De structuurvisie is gemaakt om uitspraken te kunnen doen over de ontsluiting en de te ontwikkelen kavels.
Een belangrijk structurerend element was de Munttocht aan de noordzijde van de rondweg (haakt aan op de Lemstervaart). Deze te verbreden watergang zorgde in 1998 reeds voor de afwatering van het bedrijventerrein De Munt I in de richting van de Lemstervaart. In de structuurvisie zou de Munttocht worden doorgetrokken in de richting van de Kuindertocht. Ter plaatse van de kruising van de watergang met de Kuinderweg zou een zeer grote waterpartij ontstaan als waterbuffer voor het grootschalige bedrijventerrein, maar ook als belangrijk structurerend element op het bedrijventerrein. Deze bijzondere vormgeving van de Kuinderweg en de centraal gelegen waterpartij is beperkt tot stand gekomen. De maat en schaal van de gerealiseerde watergang, weegt niet op tegen de maat en schaal van de bebouwing.


Kaart structuurvisie De Munt	Luchtfoto De Munt, te zien zijn onder andere de verdraaiing in de verkaveling, de bescheiden watergang, die aansluit op de Lemstervaart en de beeldbepalende open agrarische zone tussen rijksweg en bedrijven

	Aanzicht bedrijventerrein de Munt vanaf de A6 met open agrarische zone tussen rijksweg en bedrijven: een diepe representatieve voortuin

Structuur Zwolse Vaart en Ecopark
De bedrijventerreinen Zwolse Vaart en Ecopark hebben de breedtemaat van een polderkavel. Het bedrijventerrein Zwolse Vaart heeft een rechtlijnige aanleg en sluit aan op de vaart met een loswal. De noordelijke grens van het terrein buigt mee met de Marknesserweg. Hierdoor krijgt het bedrijventerrein Ecopark de vorm van een taartpunt. Dit, en ook de toepassing van kleinere bouwmassa’s en kantoorpanden, leidt tot een lossere verkavelingsstructuur.

Het bedrijventerrein De Munt wordt aan de oostzijde, richting de A6, begrensd door een groene open agrarische zone langs de rijksweg.
Deze strook is vrijgehouden ten behoeve van de aanleg van de Zuiderzeespoorlijn. Hier is ook ruimte gehouden voor een representatief stationsgebied met kantoorlocaties in hoogbouw (bron: bestemmingsplan De Munt). De Zuiderzeespoorlijn is nog niet gerealiseerd, de reservering blijft belangrijk. De open ruimte geeft het bedrijventerrein extra kwaliteit. Ze vormt als het ware een diepe voortuin, die net als bij een woonstraat met een diepe voortuin, het terrein allure geeft.

Gebouwen bedrijventerreinen Zwolse Vaart – de Munt – Ecopark

Langs de Zwolse Vaart is aan een reeks gebouwen met zadeldak enigszins het beeld terug te herkennen van de loswal en de Centrale Magazijnen, die hier voor 1968 hebben gestaan. Veel gebouwen op De Munt zijn robuust in massa en hoofdvorm. Er lijkt, anno 2012, een tendens waarneembaar richting bedrijven met bijzonder grote maat: ‘Emmeloord XL’. Nabij de snelweg zijn de materialen hoogwaardiger, het kleurgebruik sober. Langs de rondweg, is de samenhang tussen de gebouwen beperkt. Langs de A6, boven de Marknesserweg, is de samenhang in massa en kleurstelling hoog. De uitstraling van het terrein is vanaf de A6 van hoog niveau, vooral dankzij de royale afstand vanaf de rijksweg.


Voorbeeld van een ‘Emmeloord XL’ locatie	Loswal langs de Zwolse Vaart nu, met de reeks gebouwen met zadeldak ter plaatse van de Handelskade